اظهارنامه مالیاتی (Tax Statement) یک فرم یا گزارشی است که افراد حقیقی یا حقوقی باید به صورت دوره‌ای (معمولاً سالانه) به سازمان امور مالیاتی کشور ارائه دهند تا درآمدها، هزینه‌ها، دارایی‌ها و بدهی‌های خود را در یک دوره مالی مشخص اعلام کنند. این اظهارنامه مبنای محاسبه مالیات بر درآمد قرار می‌گیرد.
به طور کلی، اظهارنامه مالیاتی شامل اطلاعات زیر است:
- اطلاعات هویتی مودی: نام، نام خانوادگی، کد ملی، شناسه ملی، آدرس و…
- نوع فعالیت: شغل یا نوع فعالیت اقتصادی شخص حقیقی یا حقوقی.
- درآمدها: کلیه درآمدهایی که در طول سال مالی تحصیل شده است (مانند درآمد حاصل از فروش کالا، ارائه خدمات، اجاره، سود سهام و…).
- هزینه‌ها و استهلاکات: هزینه‌هایی که برای تحصیل درآمد انجام شده و قابل کسر از درآمد مشمول مالیات هستند.
- معافیت‌ها و بخشودگی‌ها: مواردی که طبق قانون از پرداخت مالیات معاف هستند یا مشمول بخشودگی می‌شوند.
- وضعیت مالیاتی: محاسبه نهایی مالیات بر اساس درآمد مشمول مالیات و نرخ‌های قانونی.
- اطلاعات دارایی‌ها و بدهی‌ها: در برخی موارد، بسته به نوع اظهارنامه، اطلاعات مربوط به دارایی‌ها و بدهی‌ها نیز خواسته می‌شود.
چرا اظهارنامه مالیاتی مهم است؟
- شفافیت مالی: اظهارنامه مالیاتی به دولت کمک می‌کند تا از وضعیت مالی و اقتصادی افراد و شرکت‌ها مطلع شود و از فرار مالیاتی جلوگیری کند.
- مبنای محاسبه مالیات: همانطور که گفتم، این اظهارنامه اساس محاسبه مالیات است. بر اساس اطلاعاتی که شما در اظهارنامه وارد می‌کنید، میزان مالیاتی که باید پرداخت کنید، تعیین می‌شود.
- انجام تکالیف قانونی: ارائه اظهارنامه مالیاتی یک وظیفه قانونی برای اکثر افراد و کسب‌وکارهاست. عدم انجام این تکالیف می‌تواند منجر به جریمه‌های سنگین شود.
- دسترسی به تسهیلات: در برخی موارد، برای دریافت وام، تسهیلات بانکی یا شرکت در مناقصه‌ها، ارائه اظهارنامه مالیاتی و گواهی‌های مربوطه الزامی است.
چه کسانی باید اظهارنامه مالیاتی بدهند؟
به طور کلی، هر شخصی (حقیقی یا حقوقی) که در طول سال مالی درآمدی کسب کرده باشد، مشمول ارائه اظهارنامه مالیاتی است. این شامل موارد زیر می‌شود:
- اشخاص حقیقی: کارمندان (درآمد حقوق)، صاحبان مشاغل آزاد (مانند پزشکان، وکلا، مهندسان، کسبه خرد و کلان)، مستاجرین (درآمد اجاره)، صاحبان سرمایه (درآمد حاصل از سود سهام، بهره بانکی و…) و…
- اشخاص حقوقی: شرکت‌ها، سازمان‌ها، موسسات و… که فعالیت اقتصادی دارند.
البته، قوانین مالیاتی جزئیات و استثنائات خاص خود را دارند. مثلاً ممکن است درآمدهای بسیار پایین یا درآمدهای معاف از مالیات، نیاز به پر کردن اظهارنامه کامل نداشته باشند، اما در صورت لزوم باید اطلاع‌رسانی شود.
انواع اظهارنامه‌های مالیاتی:
اظهارنامه‌های مالیاتی بسته به نوع درآمد و مودی، انواع مختلفی دارند. مثلاً:
- اظهارنامه مالیات بر درآمد مشاغل: برای صاحبان مشاغل آزاد.
- اظهارنامه مالیات حقوق: برای کارفرمایانی که باید مالیات حقوق کارکنان خود را اعلام کنند.
- اظهارنامه مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی: برای شرکت‌ها.
- اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده: که به صورت فصلی ارائه می‌شود و مربوط به مالیات بر مصرف کالاها و خدمات است.
- اظهارنامه مالیات اجاره املاک: برای کسانی که ملک خود را اجاره می‌دهند.
نحوه ارائه اظهارنامه:
در حال حاضر، فرآیند ارائه اظهارنامه مالیاتی عمدتاً به صورت الکترونیکی و از طریق درگاه ملی خدمات الکترونیک سازمان امور مالیاتی کشور انجام می‌شود. مودیان باید با مراجعه به این سامانه، اطلاعات لازم را وارد کرده و اظهارنامه خود را ثبت کنند.
نکات مهم:
- مهلت قانونی: هر ساله سازمان امور مالیاتی کشور مهلت مشخصی را برای تسلیم اظهارنامه‌های مالیاتی تعیین می‌کند. دیرکرد در تسلیم اظهارنامه یا پرداخت مالیات مشمول جریمه است.
- صحت اطلاعات: ارائه اطلاعات صحیح و دقیق در اظهارنامه مالیاتی بسیار حیاتی است. هرگونه اشتباه یا مغایرت می‌تواند منجر به رسیدگی‌های مالیاتی و اعمال جریمه شود.
- مشاوره تخصصی: با توجه به پیچیدگی قوانین مالیاتی، بسیاری از افراد و کسب‌وکارها از مشاوران مالیاتی برای تنظیم و ارسال صحیح اظهارنامه خود کمک می‌گیرند.
در ایران، زمان‌بندی پر کردن و ارسال اظهارنامه‌های مالیاتی بسته به نوع مالیات و مودی (شخص حقیقی یا حقوقی) متفاوت است. اما به طور کلی می‌توان گفت:
- اظهارنامه مالیات بر درآمد مشاغل (اشخاص حقیقی):
- معمولاً مهلت تسلیم اظهارنامه مالیات بر درآمد مشاغل از ابتدای خرداد ماه هر سال شروع می‌شود و تا پایان تیر ماه همان سال ادامه دارد. یعنی برای درآمدهای سال ۱۴۰۲، مهلت ارسال اظهارنامه در سال ۱۴۰۳ تا پایان تیر ماه خواهد بود.
- اظهارنامه مالیات حقوق (تکالیف کارفرمایان):
- کارفرمایان موظفند لیست حقوق و دستمزد کارکنان خود را به همراه میزان مالیات کسر شده، تا پایان ماه بعد از هر دوره پرداخت حقوق، به سازمان امور مالیاتی اعلام کنند. مثلاً لیست حقوق اسفند ماه باید تا پایان فروردین ماه سال بعد ارسال شود.
- اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده:
- این اظهارنامه به صورت فصلی است. یعنی هر سه ماه یکبار باید تکمیل و ارسال شود. مهلت ارسال آن تا ۳۰ روز پس از پایان هر فصل است.
- فصل بهار: تا پایان تیر ماه
- فصل تابستان: تا پایان مهر ماه
- فصل پاییز: تا پایان دی ماه
- فصل زمستان: تا پایان فروردین ماه سال بعد
- اظهارنامه مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی:
- شرکت‌ها و اشخاص حقوقی معمولاً تا چهار ماه پس از پایان سال مالی خود مهلت دارند اظهارنامه مالیاتی خود را ارسال کنند. از آنجایی که سال مالی اکثر شرکت‌ها مطابق با سال شمسی است، این مهلت معمولاً تا پایان اردیبهشت ماه سال بعد خواهد بود.
تمدید مهلت‌ها: گاهی اوقات سازمان امور مالیاتی کشور به دلیل شرایط خاص یا درخواست‌های صنفی، مهلت‌های قانونی را تمدید می‌کند. بنابراین همیشه بهتر است آخرین اطلاعیه‌های سازمان امور مالیاتی را پیگیری کنید.
دیدگاه خود را بنویسید